Xοληστερίνη: ο ‘σιωπηλός’ δολοφόνος
Η υψηλή χοληστερίνη με την αθηρωμάτωση που προκαλεί, είναι μια από τις κύριες αιτίες καρδιαγγειακής νόσου στον κόσμο, και αυτή με τη σειρά της η πρώτη αιτία θανάτου στις δυτικές κοινωνίες.
- Ενώ οι φυσιολογικές τιμές θα πρέπει να κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα προκειμένου ο οργανισμός να λειτουργεί σωστά, όταν οι τιμές της χοληστερίνης είναι πολύ υψηλές μπορεί να προκληθεί εναπόθεση λίπους στις αρτηρίες μας με τη μορφή αθηρωματικών πλακών, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και έμφραγμα του μυοκαρδίου.
- Επειδή αυτή η εναπόθεση συμβαίνει σταδιακά σε βάθος χρόνου, ίσως και δεκαετίες, και επειδή η πρώτη παρουσίαση ενός εμφράγματος του μυοκαρδίου μπορεί να είναι ο αιφνίδιος θάνατος, αποκαλούμε την υψηλή χοληστερόλη πραγματικά έναν ήσυχο δολοφόνο, καθώς μπορεί να εμφανίζεται με απολύτως κανένα σύμπτωμα μέχρι να οδηγήσει ξαφνικά σε βαρύ καρδιαγγειακό επεισόδιο ή ακόμα και στο θάνατο.
- Συστήνουμε ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να ελέγχουν τα επίπεδα χοληστερίνης τους από τη δεκαετία των 30 – 40. Παρόλα αυτά, άτομα με ισχυρό οικογενειακό ιστορικό ή εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου σε συγγενείς πρώτου βαθμού σε νεαρότερη ηλικία, θα πρέπει να ελέγχονται νωρίτερα, όσο είναι στην εφηβεία ή στην ηλικία των 20 ετών.
- Ο τύπος της χοληστερίνης που μας ενδιαφέρει περισσότερο είναι η χοληστερίνη LDL, η λεγόμενη ‘κακή’ χοληστερίνη, καθώς έχει αποδεχθεί ότι συσχετίζεται περισσότερο με καρδιαγγειακά συμβάματα. Τελευταία έχει διερευνηθεί ιδιαίτερα η σημασία μίας άλλης λιποπρωτείνης, της LP(a), που είναι γενετικά καθορισμένη, σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφραγμάτων και είναι ανθεκτική στις υπάρχουσες υπολιπιδαιμικές θεραπείες. Οι οδηγίες λένε ότι όλοι μας πρέπει μία φορά στη ζωή μας να μετράμε την Lp(a), καθώς έχει σημαντική προγνωστική αξία. Αυτή τη στιγμή η ομάδα μας στο ΑΧΕΠΑ συμμετέχει σε παγκόσμια πολυκεντρική μελέτη φάσης ΙΙΙ, για έγκριση νέου ενέσιμου φαρμάκου που στοχεύει στη μείωση αυτής της λιποπρωτείνης.
- Για να ελαττωθεί μία αυξημένη τιμή LDL στα επιθυμητά επίπεδα χρειάζονται οπωσδήποτε αλλαγές στον τρόπο ζωής (με ‘πρωταγωνιστή’ τη δίαιτα με χαμηλά λιπαρά) και σε αρκετές περιπτώσεις κρίνεται απαραίτητη και η έναρξη θεραπείας. Ευτυχώς υπάρχουν πολλά θεραπευτικά ‘όπλα’ στη φαρέτρα μας, με σημαντικότερη την κατηγορία φαρμάκων που ονομάζονται στατίνες.
Lifestyle αλλαγές :
- Μεσογειακή διατροφή φτωχή σε λιπαρα : φρούτα, λαχανικά, προϊόντα ολικής αλέσεως, όσπρια, κοτόπουλο, ψάρι
- Αποφυγή τηγανητών, κόκκινου κρέατος, γαλακτοκομικών πλούσιων σε λιπαρά, γλυκών, σφολιατοειδών, αναψυκτικών
- Ασκηση : 30 min την ημέρα, 4-5 φορές την εβδομάδα
- Απώλεια βάρους
- Διακοπή καπνίσματος
- Περιορισμός κατανάλωσης αλκοόλ
Οι στατίνες είναι πολύ αποτελεσματικά φάρμακα στην ελάττωση της LDL. Γενικά είναι πολύ καλά ανεκτά, με σπάνιες παρενέργειες την ηπατική δυσλειτουργία και τη ραβδομυόλυση, με κλινικά σημεία τη μυική αδυναμία και τις κράμπες στα κάτω άκρα. Πολλές μελέτες βέβαια έχουν δείξει ότι σε μεγάλο βαθμό αυτά τα συμπτώματα οφείλονται σε placebo effect (ο ασθενής έχει ακούσει για αυτά και νομίζει ότι τα παρουσιάζει) και δεν είναι πραγματικά. Ακόμα και στη σπάνια περίπτωση πραγματικής δυσανεξίας σε μία στατίνη, μπορεί απλά να γίνει αλλαγή του φαρμάκου σε άλλο της ίδιας κατηγορίας που να είναι ανεκτό από τον ασθενή.
- Ο καρδιολόγος αρχικά ταξινομεί τον κάθε ασθενή, ανάλογα με το ιστορικό και την κλινική εξέταση, σε μία από τις 4 κατηγορίες καρδιαγγειακού κινδύνου (χαμηλού, μετρίου, υψηλού και πολύ υψηλού), γιατί ανάλογα με τη κατηγορία αλλάζει και η τιμή-στόχος για την LDL. Για παράδειγμα, ένας νέος ασθενής χωρίς συμπτώματα, με ελεύθερο ιστορικό (low risk) πρέπει ιδανικά να έχει LDL <115 mg/dl, ενώ ένας ασθενής που έχει ήδη περάσει έμφραγμα (very high risk) πρέπει να έχει LDL <55 mg/dl. Ανάλογα επομένως με τον στόχο και την αρχική (baseline) τιμή, θα αποφασιστεί αν , εκτός από τις αλλαγές στο lifestyle, επιβάλλεται και η ταυτόχρονη χορήγησης θεραπευτικής αγωγής, το είδος και η δοσολογία της οποίας καθορίζεται επίσης από τον θεράποντα.
